Narkoza

Jak wygląda pełna narkoza?

Narkoza, czyli znieczulenie ogólne jest jedną z najbardziej powszechnych procedur medycznych. Wiele osób obawia się tego rodzaju znieczulenia, co powstrzymuje ich przed poddaniem się operacji – chociażby z zakresu chirurgii plastycznej. Tymczasem przeprowadzana przez wykwalifikowanych anestezjologów jest bezpiecznym i pewnym sposobem na uzyskanie pełnego komfortu pacjenta oraz swobodne wykonanie zabiegu.

W poniższym tekście przybliżymy nieco ten temat, mając nadzieję, że uzyskana wiedza rozwieje wszelkie wątpliwości i choć trochę załagodzi obawy związane z tą metodą znieczulenia.

Czym jest znieczulenie ogólne?

Znieczulenie ogólne to jeden z rodzajów znieczulania, który polega na wprowadzeniu pacjenta w stan bardzo głębokiego snu poprzez podanie środków farmakologicznych. Powoduje on całkowitą nieczułość na ból oraz nieświadomość, dzięki czemu można przeprowadzać inwazyjne operacje lub inne zabiegi medyczne, bez obaw o nieprzyjemne odczucia pacjenta. Tego typu znieczulenie stosowane jest wówczas, gdy znieczulenie miejscowe lub regionalne (rdzeniowe, blokady splotów nerwowych) okazuje się niewystarczające. Stosuje się je także w przypadku wykonywania bardzo bolesnych lub inwazyjnych procedur medycznych i diagnostycznych.

Jak wygląda przebieg narkozy?

Przebieg narkozy ogólnej może nieco się różnić, w zależności od rodzaju operacji, okoliczności jej przebiegu oraz indywidualnych parametrów pacjenta, natomiast można wyróżnić trzy główne jej etapy.

Indukcja narkozy

Jest to pierwszy etap narkozy ogólnej, w którym pacjentowi podaje się leki, aby wywołać stan nieświadomości. Podczas znieczulenia ogólnego pacjent nie jest w stanie oddychać samodzielnie, dlatego do gardła lub tchawicy wprowadza się specjalną maskę lub rurkę, co umożliwia dostarczanie tlenu.

Utrzymanie narkozy

To drugi etap, w którym lekarz kontroluje stan pacjenta i podaje mu odpowiednie środki farmakologiczne, aby utrzymać stan nieświadomości na czas trwania operacji.

Wyjście z narkozy (wybudzenie)

Jest to ostatni etap narkozy ogólnej, w którym lekarz kończy podawanie środków utrzymujących znieczulenie i niekiedy podaje pacjentowi środki, których zadaniem jest wybudzenie i powrócenie go do stanu świadomości. Podczas tego etapu pacjent odczuwa senność, dezorientację,

Przeprowadzenie narkozy wymaga także odpowiedniego przygotowania pacjenta. Ważna jest ocena stanu zdrowia, poznanie historii medycznej oraz wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych. W rozmowie z anestezjologiem pacjent otrzymuje informacje o poszczególnych krokach, które zostaną wykonane przy znieczulaniu. Niekiedy przed operacją pacjenci otrzymują leki uspokajające, które pozwalają na wyciszenie i zredukowanie stresu. Po operacji pacjent przebywa pod stałą opieką personelu medycznego, otrzymuje również leki przeciwbólowe. Cały proces narkozy kontrolowany przez anestezjologa i pielęgniarkę anestezjologiczną, którzy monitorują funkcje życiowe pacjenta i dobierają właściwe dawkowanie leków, w zależności od występujących potrzeb.

Korzyści i ryzyka związane z narkozą

Zastosowanie znieczulenia ogólnego niesie ze sobą wiele korzyści. Przede wszystkim jest to bardzo uniwersalny rodzaj znieczulenia, który pozwala na wykonanie poszczególnych procedur medycznych, takich jak operacje, zabiegi chirurgiczne oraz zabiegi diagnostyczne. Skutecznie niweluje niedogodności śródoperacyjne sprawiając, że pacjent podczas trwania operacji nie odczuwa lęków, stresu i bólu, pozostając nieruchomym, co zmniejsza ryzyko nieprawidłowości i powikłań.

Należy zaznaczyć także, że narkoza niesie ze sobą także pewne ryzyko. Po pierwsze, z narkozą powiązane jest wystąpienie skutków ubocznych, takich jak zawroty głowy, nudności, zaburzenia rytmu serca, duszności, powikłania ze strony układu oddechowego oraz krążenia. Po drugie, istnieje ryzyko reakcji anafilaktycznej na podany lek znieczulający. W trakcie trwania narkozy pacjent narażony jest na wystąpienie powikłań – zapaści, udaru, zaburzeń rytmu serca, zaburzeń oddychania.

Możliwe działania niepożądane

Typowe, niekorzystne następstwa znieczulenia ogólnego to ból w gardle, kaszel, chrypka, nudności, wymioty, bóle mięśni. Możliwymi, chociaż bardzo rzadko występującymi powikłaniami są reakcje niepożądane na stosowane środki medyczne, uszkodzenia w obrębie jamy ustnej i gardła, nosa, oczu, krtani, tchawicy, bóle i zawroty głowy, zamazane widzenie, wahania ciśnienia tętniczego krwi, zachłyśnięcie treścią żołądkową, osłabienie siły mięśniowej, uszkodzenie nerwów obwodowych i stawów, niewydolność krążeniowo-oddechowa wymagająca przedłużonej wentylacji respiratorem, śródoperacyjny powrót świadomości, zawał serca, udary mózgu i zapalenie płuc (ryzyko trzech ostatnich jest większe u pacjentów cierpiących z powodu chorób układu krążenia i/lub płuc oraz u nałogowych palaczy).

Stopień ryzyka wystąpienia działań niepożądanych w dużej mierze zależy od ogólnego stanu pacjenta oraz rodzaju wykonywanej procedury medycznej, natomiast zapewnienie stałej opieki wykwalifikowanego lekarza anestezjologa oraz pielęgniarki anestezjologicznej w czasie trwania operacji oraz bezpośrednio po niej, jak również zastosowanie nowoczesnych technik i leków znacznie minimalizuje ryzyko i zwiększa bezpieczeństwo działań.

Przeciwwskazania do narkozy

Znieczulenie ogólne jest uniwersalne i stosowane na szeroką skalę, przy czym tylko ten rodzaj zastosowania znieczulenia umożliwia przeprowadzenie danych czynności medycznych. Niemniej istnieją pewne sytuacje i problemy zdrowotne, które znacząco podwyższają ryzyko powikłań po operacji w znieczuleniu ogólnym. Należą do nich:

• choroby układu oddechowego, takie jak ciężka astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, zapalenie płuc lub niewydolność oddechowa;
• choroby serca, w tym ciężka niewydolność serca, niekontrolowana arytmia, choroba niedokrwienna serca lub zawał serca w ostatnich 6 miesiącach;
• niektóre choroby neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, padaczka;
• ciąża, szczególnie w pierwszym i ostatnim trymestrze;
• chorobliwa otyłość;
• alergia na leki, głównie na leki znieczulające.

Popularne pytania dotyczące znieczulenie ogólnego (narkozy)

Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące znieczulenia ogólnego. Jednocześnie zaznaczmy, iż wszelkie wątpliwości najlepiej rozwieje rozmowa ze specjalistą anestezjologiem, który dokładnie wyjaśni poszczególne, interesujące nas zagadnienia.

Czy można nie obudzić się z narkozy?

Problemy z wybudzeniem się z narkozy są najczęstszą obawą pacjentów. Pacjent może się nie wybudzić, natomiast przyczyną tego nie jest nigdy sama narkoza, lecz wystąpienie nieoczekiwanych sytuacji, jak na przykład zatrzymania krążenia lub udar mózgu.

Czy narkoza może zmienić psychikę?

Nie. Znieczulenie ogólne wywiera tylko czasowy efekt na funkcjonowanie organizmu, w tym mózgu. Podawane środki powodują utratę świadomości i przytomności a po zakończeniu znieczulenia funkcje mózgu powracają do stanu wyjściowego. W przejściowym okresie, do czasu pełnego powrotu czynności mózgu pacjenci mogą odczuwać dezorientację, czasami nie pamiętają, gdzie są. Niezmiernie rzadko występują objawy psychotyczne – pacjentowi wydaje się, że jest „w innym świecie”, ma halucynacje.

Czy narkoza jest szkodliwa?

Narkoza jest bezpieczna, natomiast stanowi pewne obciążenie dla organizmu i niesie ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań. Należy mieć na uwadze, że lekarz anestezjolog każdorazowo podchodzi bardzo indywidualnie do każdego przypadku, szczegółowo oceniając proporcje korzyści a wystąpienia ewentualnych działań niepożądanych.   

Czy narkoza jest szkodliwa dla zdrowia?

Zastosowanie znieczulenia ogólnego niesie stosunkowo niewielkie ryzyko powikłań, a z pewnością są one niewspółmiernie niewielkie w porównaniu do tych, które mogłyby wystąpić w przypadku niezastosowania znieczulenia i nie przeprowadzenia koniecznych procedur medycznych.

Czy podczas narkozy się oddycha?

Podczas narkozy ogólnej pacjent nie może samodzielnie oddychać i konieczna jest intubacja dotchawiczna albo wprowadzenia do gardła specjalnej maski. Do tych urządzeń podłącza się respirator, który dostarcza do płuc utlenione powietrze oraz podtrzymuje oddech.