Czy wiesz, jak poprawnie używać kremu z filtrem, aby chronić skórę przed fotostarzeniem?

Czym jest fotostarzenie i jak wpływa na skórę?

Fotostarzenie to proces przedwczesnego starzenia się skóry spowodowany ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe (UV). To właśnie słońce, a nie upływ czasu, odpowiada za większość widocznych oznak starzenia skóry. Szacuje się, że nawet 80% zmian związanych z wiekiem – w tym zmarszczki, przebarwienia czy utrata jędrności – wynika z działania promieniowania UV¹. Wyróżnia się dwa główne typy promieniowania ultrafioletowego – UVA i UVB. 

• Promienie UVA stanowią około 95% całkowitego promieniowania UV docierającego do powierzchni ziemi. Przenikają głęboko do skóry właściwej, gdzie uszkadzają włókna kolagenowe i elastynowe, co prowadzi do utraty jędrności, powstawania zmarszczek i wiotkości skóry. Ich działanie jest długofalowe, kumulacyjne i trudne do zauważenia od razu.
• Promieniowanie UVB działa bardziej powierzchownie, odpowiada za opaleniznę oraz poparzenia słoneczne. Uszkadza DNA komórek naskórka, co również może przyczyniać się do przyspieszonego starzenia, a także do powstawania zmian nowotworowych skóry.

Chociaż skutki działania promieni UV nie są natychmiastowe, z upływem czasu stopniowo się kumulują. Niewłaściwa lub zbyt rzadka ochrona przeciwsłoneczna sprawia, że skóra szybciej traci jędrność, staje się mniej elastyczna i bardziej podatna na zmarszczki oraz przebarwienia.

Objawy fotostarzenia

Fotostarzenie objawia się szeregiem zmian w strukturze i wyglądzie skóry, które z czasem stają się coraz bardziej widoczne. Do najczęstszych należą:

• zmarszczki i bruzdy – zwłaszcza wokół oczu, ust i na czole. Mają charakterystyczny, głębszy przebieg i pojawiają się wcześniej niż u osób chroniących się przed słońcem;
• przebarwienia – nieregularne plamy pigmentacyjne, tzw. plamy posłoneczne (lentigo), wynikające z zaburzeń w pracy melanocytów pod wpływem UV;
• utrata elastyczności i jędrności – zwiotczenie skóry, opadanie owalu twarzy, widoczne szczególnie na policzkach i szyi; 
• szorstka, sucha tekstura skóry – skóra staje się mniej gładka, z tendencją do zgrubień i łuszczenia; 
• rozszerzone naczynka – tzw. teleangiektazje, często widoczne na policzkach i nosie, 
• matowy, ziemisty koloryt skóry – wynik zaburzenia mikrokrążenia i działania wolnych rodników.

Zmiany te pojawiają się stopniowo, zwykle po wielu latach ekspozycji na słońce bez odpowiedniej ochrony. Co istotne, nie zawsze są od razu widoczne – dlatego codzienna fotoprotekcja jest podstawą, nawet jeśli skóra na pierwszy rzut oka wydaje się w dobrej kondycji.

Dlaczego codzienna ochrona jest ważna?

Podstawą jest unikanie ekspozycji na słońce. Jednocześnie, codzienna ochrona przeciwsłoneczna to najprostszy i jednocześnie najskuteczniejszy sposób profilaktyki anti-aging. 

Antyoksydanty to pierwsza linia obrony przed fotostarzeniem. Składniki takie jak witamina C, witamina E, kwas ferulowy, glutation i resweratrol działają jak tarcza molekularna – neutralizują wolne rodniki i wspomagają regenerację skóry. Stosowane regularnie wzmacniają barierę ochronną skóry, poprawiają koloryt i chronią przed skutkami stresu oksydacyjnego.

Filtry UV (SPF) warto po nie sięgać, gdy planujesz dłuższy pobyt na słońcu, aktywność na świeżym powietrzu lub wakacje. Filtry stanowią uzupełnienie działania antyoksydantów i pomagają chronić skórę przed poparzeniem, przebarwieniami i fotouszkodzeniami.

SPF a PA – pełna ochrona

Wybierając kosmetyk z filtrem, warto zwrócić uwagę nie tylko na SPF (Sun Protection Factor), ale również na oznaczenia informujące o ochronie przed promieniowaniem UVA. SPF odnosi się wyłącznie do ochrony przed UVB, czyli promieniowaniem, które wywołuje rumień i oparzenia słoneczne. Nie mówi nic o ochronie przed promieniami UVA, które są głównym winowajcą fotostarzenia.

Wskaźniki ochrony przed UVA to m.in.:

• PA+ do PA++++ – system pochodzący z Azji, oparty na oznaczeniu poziomu ochrony przed UVA. Im więcej plusów, tym wyższa ochrona,
• PPD (Persistent Pigment Darkening) – oznaczenie stosowane głównie w Europie, wskazujące, jak skutecznie produkt zapobiega pigmentacji wywołanej przez UVA,
• symbol UVA w kółku – oznacza, że produkt spełnia europejskie normy szerokospektralnej ochrony przed UVA (co najmniej 1/3 deklarowanego SPF dotyczy ochrony UVA).

Aby zapewnić skórze pełną ochronę, należy wybierać filtry szerokospektralne, które chronią zarówno przed UVB, jak i UVA. Dobrze jeśli dodatkowo zawierają substancje o działaniu antyoksydacyjnym np. witamina C.

Jak prawidłowo stosować krem z filtrem?

Istotna jest ilość, sposób aplikacji, pokrywane obszary oraz czas. Zalecana ilość kremu przeciwsłonecznego to około 2 mg na każdy cm² skóry. Dla samej twarzy (wraz z uszami i szyją) oznacza to ok. 1–1,25 ml, czyli objętość odpowiadającą pełnej długości dwóch palców lub jednej płaskiej łyżeczce. Zbyt cienka warstwa może obniżyć deklarowaną ochronę z SPF 50 nawet do poziomu SPF 15–20.

Krem z filtrem należy nałożyć na wszystkie odsłonięte partie ciała, nie tylko na twarz. W codziennej pielęgnacji warto pamiętać o:

• szyi i dekolcie,
• uszach (szczególnie górnych krawędziach małżowiny),
• grzbietach dłoni,
• łysinie i linii włosów,
• okolicach ust i powiek (jeśli produkt jest bezpieczny dla oczu).

Aby filtr mógł zacząć działać z pełną skutecznością, powinien być zaaplikowany 15–20 minut przed wyjściem na zewnątrz. Ten czas pozwala składnikom aktywnym ustabilizować się na powierzchni skóry i stworzyć ochronną warstwę.

Sięgnij po więcej porad i przeczytaj artykuł: Jak zadbać o skórę latem? Kompleksowy przewodnik po ochronie i pielęgnacji

Jednorazowe nałożenie kremu z filtrem rano nie wystarcza na cały dzień – nawet jeśli produkt ma wysoki SPF. W trakcie dnia warstwa ochronna ulega ścieraniu, rozkłada się pod wpływem potu, dotykania twarzy, noszenia maseczki lub kontaktu z ubraniem. Aby zachować deklarowany poziom ochrony, aplikację należy ponawiać co 2–3 godziny, zwłaszcza po intensywnym poceniu się, kąpieli w wodzie (nawet jeśli produkt jest wodoodporny).

Jaka powinna być kolejność pielęgnacji? Kiedy nakładać krem z filtrem, a kiedy makijaż?

Krem z filtrem powinien być ostatnim krokiem w pielęgnacji, nakładanym po serum antyoksydacyjnym i kremie nawilżającym, a przed makijażem. Dzięki temu SPF tworzy jednolitą warstwę ochronną, która nie zostaje naruszona przez kolejne kosmetyki pielęgnacyjne. W przypadku osób nakładających makijaż warto wiedzieć, jak reaplikować filtr w ciągu dnia bez konieczności zmywania kosmetyków kolorowych. Można to zrobić na kilka sposobów:

• za pomocą mgiełek lub sprayów z SPF, które nie naruszają podkładu,
• poprzez pudry mineralne z filtrem, które jednocześnie matują i chronią skórę,
• stosując delikatne kremy w sztyfcie lub poduszce kompaktowej (tzw. cushiony) z filtrem, które umożliwiają precyzyjne nałożenie produktu na makijaż.

Tego typu rozwiązania umożliwiają utrzymanie ochrony przeciwsłonecznej przez cały dzień, nawet w wymagających warunkach, np. podczas podróży, pracy w terenie czy w trakcie intensywnego dnia w mieście.

Jaki filtr przeciwsłoneczny będzie odpowiedni?

Ponieważ na rynku jest dostępnych wiele produktów o różnym składzie, konsystencji i właściwościach, warto kierować się nie tylko wartością SPF, ale również typem filtra oraz indywidualnymi potrzebami skóry.

W kosmetykach przeciwsłonecznych stosuje się dwa główne rodzaje filtrów.

• Filtry chemiczne (organiczne) – wchłaniają promieniowanie UV i przekształcają je w nieszkodliwe ciepło. Są zazwyczaj lekkie, przezroczyste i dobrze się wchłaniają, dlatego często polecane są do stosowania pod makijaż.
• Filtry mineralne (fizyczne) – tworzą na skórze barierę odbijającą promienie UV niczym lustro. Ich składnikami są najczęściej tlenek cynku i dwutlenek tytanu. Polecane są osobom ze skórą wrażliwą, skłonną do alergii lub po zabiegach medycyny estetycznej.

Wybór pomiędzy nimi powinien zależeć od rodzaju cery, trybu życia oraz osobistych preferencji użytkownika. Oprócz rodzaju filtrów i wartości SPF zwróćmy też uwagę na dodatkowe cechy produktu, które mogą mieć duże znaczenie przy częstym użytkowaniu.

• Filtry wodoodporne – szczególnie polecane osobom aktywnym, uprawiającym sport na świeżym powietrzu lub przebywającym w wilgotnym środowisku. Taki filtr zachowuje skuteczność nawet po kąpieli lub intensywnym poceniu się, chociaż i tak wymaga ponownej aplikacji po wysuszeniu skóry.
• Formuły do skóry wrażliwej i problematycznej – warto wybierać produkty bezzapachowe, bez alkoholu, parabenów i substancji komedogennych. Dla skóry podrażnionej lub po zabiegach polecane są filtry mineralne o łagodnych formułach dermatologicznych.
• Kremy koloryzujące z SPF – łączą właściwości ochronne i wyrównujące koloryt skóry, co sprawia, że często zastępują podkład lub krem BB.

Rekomendowane wartość SPF i PPD

W ochronie przeciwsłonecznej rekomenduje się stosowanie kremów o wartości SPF co najmniej 30, a optymalnie – SPF 50. Współczynnik ten oznacza stopień ochrony przed promieniowaniem UVB, które odpowiada za poparzenia słoneczne i rumień.

Najczęstsze błędy przy stosowaniu kremów z filtrem

Wiele osób walcząc z przedwczesnym fotostarzeniem skóry, nawet mimo najlepszych intencji, popełnia błędy, które znacząco obniżają skuteczność ochrony przeciwsłonecznej. W efekcie skóra nadal narażona jest na mikrouszkodzenia, które z czasem prowadzą do zmarszczek, przebarwień i utraty jędrności.

Zbyt mała ilość produktu

Nakładanie zbyt cienkiej warstwy kremu drastycznie obniża poziom ochrony. Przykładowo, warstwa filtra SPF 50 nałożona w 1/4 zalecanej ilości może w praktyce zapewnić ochronę jedynie na poziomie SPF 12–20². Aby osiągnąć deklarowany poziom SPF, należy nałożyć około 1–1,25 ml na samą twarz, co odpowiada objętości dwóch palców kremu.

Pomijanie newralgicznych obszarów

Uszy, kark, grzbiety dłoni, linia włosów, powieki czy okolice ust to miejsca często pomijane podczas aplikacji. Tymczasem są równie narażone na działanie promieniowania UV, a jednocześnie podatne na fotostarzenie i rozwój zmian barwnikowych lub nowotworowych.

Aplikacja tuż przed wyjściem

Krem przeciwsłoneczny wymaga 15–20 minut, aby ustabilizować się na skórze i zapewnić pełną ochronę. Nałożenie go tuż przed wyjściem z domu oznacza, że przez kilkanaście minut skóra pozostaje właściwie niechroniona.

Brak reaplikacji w ciągu dnia

Żaden krem, nawet z najwyższym SPF, nie działa przez cały dzień bez ponownego nałożenia. Ochrona przeciwsłoneczna zanika wskutek działania potu, kontaktu z ubraniami, maską ochronną czy dotykania twarzy. Dlatego reaplikacja co 2–3 godziny (lub po kąpieli/poceniu) jest niezbędna dla zachowania skuteczności.

Stosowanie przeterminowanego produktu

Filtry UV tracą stabilność z czasem, zwłaszcza jeśli produkt był przechowywany w cieple lub narażony na światło. Używanie kremu z filtrem po terminie ważności oznacza niepełną lub żadną ochronę, mimo prawidłowej aplikacji. Warto sprawdzać datę ważności i zużywać otwarty produkt w ciągu maksymalnie 6–12 miesięcy.

Fakty i mity o kremach z filtrem

Wokół stosowania filtrów przeciwsłonecznych narosło wiele mitów. 

Mit 1. Osoby z ciemną karnacją nie potrzebują ochrony przeciwsłonecznej

To nieprawda. Skóra o wyższym fototypie rzeczywiście zawiera więcej melaniny, która stanowi naturalną barierę ochronną przed promieniowaniem UV. Jednak ta ochrona nie jest pełna. Promieniowanie UVA przenika do głębokich warstw skóry niezależnie od koloru karnacji, przyczyniając się do fotostarzenia i uszkodzeń komórkowych. Dlatego każda skóra – zarówno jasna, jak i ciemna – powinna być chroniona w sytuacjach zwiększonej ekspozycji na słońce. Kremy z filtrem stanowią jedynie wsparcie, nie gwarancję pełnej ochrony. Kluczowe znaczenie ma rozsądne korzystanie ze słońca i unikanie nadmiernej ekspozycji.

Mit 2. Stosowanie filtrów blokuje syntezę witaminy D

Teoretycznie tak, ponieważ promieniowanie UVB jest potrzebne do syntezy witaminy D w skórze, a kremy z filtrem mają za zadanie to promieniowanie blokować. W praktyce nie do końca. Badania pokazują, że nawet przy regularnym stosowaniu filtrów przeciwsłonecznych, produkcja witaminy D nie jest całkowicie zablokowana, Wynika to z faktu, że filtry nie są aplikowane idealnie i w wystarczającej ilości (czyli nie tworzą stuprocentowej bariery), w związku z czym promieniowanie UVB nadal dociera do skóry – szczególnie przy codziennych, krótkich ekspozycjach.

Mit 3. Filtr SPF 50 „zatyka” pory i powoduje niedoskonałości

Nowoczesne formuły kremów przeciwsłonecznych są lekkie, beztłuszczowe i niekomedogenne, co oznacza, że nie zatykają porów. Dla cery problematycznej dostępne są specjalne formuły matujące i regulujące sebum. Problemy z trądzikiem po SPF wynikają najczęściej z niedopasowania formuły do typu cery, a nie z samego stosowania ochrony przeciwsłonecznej.

Mit 4. Kosmetyki z SPF wystarczą jako jedyna ochrona przed słońcem

To nieprawda. Nawet najlepszy krem z wysokim filtrem SPF nie zapewnia pełnej ochrony przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Podstawą ochrony jest rozsądne ograniczenie ekspozycji na słońce, szczególnie w godzinach największego nasłonecznienia. Preparaty z filtrem powinny być traktowane jako uzupełnienie, a nie jedyne źródło ochrony.

Świadome korzystanie ze słońca + SPF = skuteczna strategia ochrony skóry.

Skuteczne zabiegi na przebarwienia posłoneczne

W walce z przebarwieniami posłonecznymi skorzystaj z zabiegów oferowanych przez Klinikę Dr Szczyt. 

Perfect Peel

To średnio głęboki peeling chemiczny, który łączy działanie takich składników jak glutation, kwas kojowy, TCA, kwas salicylowy, fenol, witamina C i kwas retinowy. Skutecznie redukuje przebarwienia posłoneczne, melasmę oraz poprawia koloryt i teksturę skóry. Perfect Peel jest odpowiedni dla różnych typów skóry i może być stosowany na twarz, szyję, dekolt oraz dłonie.

I PEEL Lightening Lift Forte

Ten zaawansowany peeling chemiczny zawiera kwas mlekowy, witaminę C i kwas hialuronowy. Jest przeznaczony dla osób z przebarwieniami posłonecznymi, melasmą oraz nierównym kolorytem skóry. I Peel działa na różnych głębokościach skóry, co pozwala na indywidualne dopasowanie terapii.

The Max Lift (I Peel Ormedic Lift)

To naturalny peeling enzymatyczny oparty na ekstraktach z papai, ananasa i dyni, wzbogacony o kwas hialuronowy i zieloną herbatę. Delikatnie złuszcza, rozjaśnia przebarwienia i intensywnie nawilża skórę. The Max Lift jest odpowiedni dla skóry wrażliwej, suchej oraz dla kobiet w ciąży i karmiących.

Photofabulous

Zabieg z wykorzystaniem platformy Stellar M22, który doskonale sprawdza się w likwidacji przebarwień, rumienia, rozszerzonych naczyń i uruchamia tworzenie nowych włókien kolagenowych

UltraPulse® Alpha

Zaawansowany laser frakcyjny CO₂, który precyzyjnie usuwa uszkodzone tkanki skóry, stymulując jednocześnie procesy regeneracyjne. Skutecznie redukuje przebarwienia posłoneczne, blizny oraz poprawia koloryt i strukturę skóry. Zabieg jest dostosowywany do indywidualnych potrzeb pacjenta, a efekty są widoczne już po pierwszej sesji.

Wybór odpowiedniego zabiegu powinien być poprzedzony konsultacją ze specjalistą, który oceni stan skóry i dobierze najskuteczniejszą metodę terapii. Regularne stosowanie ochrony przeciwsłonecznej oraz odpowiednia pielęgnacja skóry po zabiegach są kluczowe dla utrzymania i wzmocnienia efektów terapii.

Najczęściej zadawane pytania, jak używać kremów z filtrem? (FAQ)

Czy muszę używać kremu z filtrem codziennie, nawet zimą?

Nie, krem z filtrem nie jest obowiązkowym elementem codziennej pielęgnacji. Powinien być stosowany jako forma dodatkowej ochrony w sytuacjach zwiększonej ekspozycji na słońce – np. podczas spacerów w pełnym słońcu, uprawiania sportów na świeżym powietrzu czy w okresie letnim. Warto jednak pamiętać, że krem z filtrem nie zapewnia pełnej ochrony – jego skuteczność zależy m.in. od sposobu aplikacji, ilości, fototypu skóry czy intensywności promieniowania. Preparaty z filtrem chronią głównie przed poparzeniami słonecznymi, natomiast ich rola w profilaktyce przeciwnowotworowej nie została jednoznacznie potwierdzona naukowo. Najlepszą ochroną zawsze pozostaje rozsądne ograniczanie ekspozycji oraz wspieranie skóry składnikami o działaniu antyoksydacyjnym.

Czym różni się filtr chemiczny od mineralnego?

Filtry chemiczne (organiczne) wchłaniają promieniowanie UV i zamieniają je w nieszkodliwe ciepło – zwykle są lżejsze i przezroczyste na skórze. Filtry mineralne (fizyczne, np. tlenek cynku, dwutlenek tytanu) odbijają i rozpraszają promienie UV niczym lustro – są łagodniejsze dla wrażliwej skóry, ale mogą zostawiać białą warstwę. Oba rodzaje są skuteczne, a wybór zależy od preferencji i tolerancji skóry.

Czy kosmetyki do makijażu z SPF zastąpią krem przeciwsłoneczny?

Podkład lub krem BB z SPF może pomóc, ale zazwyczaj nakładamy go zbyt mało, aby osiągnąć deklarowany poziom ochrony. Dla pełnej protekcji lepiej traktować makijaż z SPF jako dodatek i zawsze używać pod spód pełnowartościowego kremu przeciwsłonecznego. Jeśli używasz makijażu z SPF, pamiętaj również o ponownej aplikacji (np. za pomocą pudru SPF) w ciągu dnia.

Źródła

1. Sunlight and aging, EWG Sun Safety. [https://www.ewg.org/sunsafety/tips-sunlight-and-aging.php#:~:text=Sunlight%20and%20aging], dostęp: 29.05.2025.
2. Platinum Skincare. SPF application amounts: Are you using enough? [https://www.platinumskincare.com], dostęp: 29.05.2025.
3. Norval M. et al. The effect of sunscreen on vitamin D. Br J Dermatol. 2010.

‍